မြသွဲ့သွဲ့ခိုင်(သို့မဟုတ်) အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ပထမဆုံး အသက်ပေးခဲ့ရသူ

 

စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် သေဆုံးရတဲ့ အမျိုးသမီးတွေထဲမှာ နေပြည်တော်က အသက် ၁၉ နှစ်အရွယ် အမျိုးသမီးငယ် မမြသွဲ့သွဲ့ခိုင်က ပထမဆုံးဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၉ ရက်မှာ နေပြည်တော်၊ သပြေကုန်းအဝိုင်း၊ တောင်ညိုလမ်းမကြီးနားမှာပြုလုပ်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲ အကြမ်းဖက် ဖြိုခွင်းခံရချိန်မှာ မမြသွဲ့သွဲ့ခိုင်တစ်ယောက် ဦးခေါင်းကို ကျည်ထိမှန်ခဲ့ပါတယ်။

မမြသွဲ့သွဲ့ခိုင်ဟာ နေပြည်တော် ကုတင်တစ်ထောင် ‌ဆေးရုံမှာ ကုသမှုခံခဲ့ပေမဲ့ ဦးခေါင်းကျည်ထိ ဒဏ်ရာကို ဆရာဝန်တွေက လက်လျှော့ခဲ့ပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ အဲဒီနေ့ညပိုင်းမှာပဲ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်ဘက်ကတော့ ဆန္ဒပြပွဲတွေအတွင်း ကျည်အစစ်တွေကို အသုံးပြုခဲ့တာ မဟုတ်ဘဲ ရော်ဘာကျည်ကိုသာ အသုံးပြုခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဒီဖြစ်စဉ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ ရဲတပ်ဖွဲ့က စုံစမ်းစစ်ဆေးနေတယ်လို့ သတင်းထုတ်ပြန်ထားခဲ့ပါတယ်။

ဒါကြောင့် မမြသွဲ့သွဲ့ခိုင်ကို ပစ်ခတ်ရာမှာ ကျည်အစစ်သုံးခဲ့သလား မသုံးခဲ့ဘူးဆိုတာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိခဲ့ရခြင်း မရှိခဲ့သလို စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုဘယ် အခြေအနေထိရောက်ခဲ့လဲ ဆိုတာလည်း စစ်ကောင်စီဘက်က အခုအထိ ထုတ်မပြောသေးပါဘူး။

အာဏာသိမ်းခြင်း ၃ နှစ်ပြည်.

 

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းခံရတာ ဒီနေ့မှာ သုံးနှစ်တိတိပြည့်ခဲ့ပါပြီ။ ဒီသုံးနှစ်အတွင်း စစ်တပ်နဲ့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေကြောင့် စုစုပေါင်း သေဆုံးသူ ၄,၄၇၄ ယောက်ရှိပြီး အသက် ၁၈ နှစ်အောက် ကလေးသူငယ် ၅၄၈ ယောက်ရှိတယ်လို့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း (AAPP)က သုံးနှစ်တာ စုဆောင်းထားတဲ့အချက်လက်တွေအရ သိရပါတယ်။

သေဆုံးသူတွေထဲမှာ စစ်ကိုင်းတိုင်းက အများဆုံးဖြစ်ပြီး မကွေး၊ မန္တလေး၊ ပဲခူး၊ ချင်း၊ ရှမ်း၊ ရခိုင်၊ တနင်္သာရီ စတဲ့ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်တွေကလည်း သေဆုံးသူများပါတယ်။ ကလေးသူငယ်သေဆုံးမှုတွေကတော့ တနိုင်ငံလုံးအတိုင်းတာနဲ့ရှိနေပါတယ်။

အစုလိုက်အပြုံလိုက် ကလေးသူငယ် သေဆုံးမှုတွေဖြစ်ခဲ့တာတွေကတော့ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်မှာ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဒီပဲယင်းမြို့နယ်၊ လက်ယက်ကုန်းကျေးရွာက စာသင်ကျောင်းကို စစ်ရဟတ်ယာဉ်နဲ့ပစ်ခတ်ခဲ့တာပါ။

လေကြောင်းကနေပစ်ခတ်တာကြောင့် မူလတန်း၊ အလယ်တန်း ကလေးငယ် ၆ ယောက်အပါအဝင် ၁၃ ယောက် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

“သမီးလေးသေတာကို အခုထိ လက်မခံနိုင်သေးဘူး” - ပဇီကြီးရွာသူမိခင်

နောက်တစ်ခုကတော့ ကန့်ဘလူမြို့နယ်၊ ပဇီကြီးကျေးရွာ၊ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးရုံးခန်းဖွင့် အလှူပွဲကို စစ်ကောင်စီတပ်က လေယာဉ်နဲ့ပစ်ခတ်ခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၁ ရက်မှာ မနက်ခင်းမှာဖြစ်ခဲ့တာပါ။ အဲ့ဒီမှာ ကလေးသူငယ်အပါအဝင် အရပ်သား ၁၇၁ ယောက် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

“ကျွန်မ သမီးလေးအလောင်းကို မမြင်ခဲ့ရဘူး။ အလှူကနေ ကျွန်မ ခဏပြန်ပြီး အမေနဲ့သမီးကို ထမင်းစားဖို့ အလှူမှာထားခဲ့တာ၊ အိမ်ပြန်လို့ ခဏလေးမှာပဲ ဖြစ်သွားခဲ့တာ။ သမီးလေးကို အခုထိမျှော်နေတုန်းပဲ။ သမီးသေတာကို အခုထိ လက်မခံနိုင်သေးဘူး”လို့ ပဇီကြီးကျေးရွာ လေကြောင်းပစ်ခတ်မှုမှာ သေဆုံးခဲ့တဲ့ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့ မိခင်က ပြောပါတယ်။

 

အဲ့ဒီဖြစ်ရပ်မှာ ကျန်ရစ်ခဲ့တဲ့ မိသားစုတွေဟာ အခုချိန်ထိ စိုးရိမ်ထိတ်လန့်တာတွေနဲ့အတူ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်တာတွေ ခံစားနေကြရတုန်းပဲလို့ ကူညီပေးနေသူတွေက ဘီဘီစီကို ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၃ နှစ်ပြည့်ချိန်မှာ အသက် ၁၈ နှစ်အောက် ဖမ်းဆီးခံရတဲ့ကလေးငယ် ၇၁၂ ယောက်ရှိပြီး အဲ့ဒီထဲက ၃၁၆ ယောက်ဟာ လက်ရှိချိန်အထိ ချုပ်နှောင်ခံနေရပါတယ်။ အများဆုံးအဖမ်းခံရတာ ရန်ကုန်တိုင်းက ဖြစ်ပြီး စစ်ကိုင်းက ဒုတိယနဲ့ တတိယကတော့ မန္တလေးတိုင်းဖြစ်ပါတယ်။

အမျိုးသမီးသေဆုံးတာကတော့ ၇၇၅ ယောက်ရှိပြီး အများဆုံးဒေသကတော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီပမာဏဟာ စုစုပေါင်း သေဆုံးသူတွေထဲက ၁၇.၃ ရာခိုင်နှုန်းရှိပါတယ်။

 

Spring Revolution Myanmar ( 2021-2023 )

                                    || 9 Feb2021  ပထမဆုံး အသက်ပေးသွားသည်. မြမြသွဲ.သွဲ.ခိုင်(၁၉)နှစ်  Mandalay ||

                                    

                                       

                                              တော်လှန်ရေး၌ ဒုတိယ အသက်ပေးသူ

                                                3.3.21 မန္တလေးမှ ကြယ်စင်  Kelsin(19)

                                                   || Myanmar Yangon Feb 2021-22 ||                                             

                                                                           

                                                                    

                                                           

                                               

                                                                       

                                                                 * MARCH 2021 Activities*

                                    

                                                 * APRIL 2021 Yangon Revolution

                                                         

                                                  * MAY 2021 Yangon Revolution 

                                       

                                                * July 2021 Yangon Revolution

                     

                                            (Lailen Pi, Chin State )  

 

    

LAICA THAWHKEHNAK TUANBIA

Kan Laica hi Mc Nabb nih a rak tuah hmasa tiah Dr. George Bedell nih 2002 December ah Salai Ceu Mang le Pu Stephen Ni Kio a rak chimh bal hna. Mc Nabb hi A.G.E Newland he hin ralkap buu khat ah a ummi an si i, amah nih Lai holh le Mirang holh in ṭialmi “The hand book of Haka or Baungshe Dialect of the Chin Language”, timi cauk hi 1891 kum ah an rak chuah. 

Hi Laica thawhkehnak kong he pehtlai in zeitik kum, nithla ah chuahmi a si ti kha a fiang ti lo nain 1892 kum Assam ram, Tura khuapi ah American Baptist Missionary pawl i tonnak an ngei. Cu tonnak ahcun Rom cafang (alphabet) hram a bunhmi Italian cafangfonh in ca tuahpiak dingah bia an khiah. American Baptist Missionary (ABM) i an biachahnak report, cahmai (lakah a tanglei bia zong hi an ṭial.

Assam state tlangcung mi hna i cafang caah Rom cafang hmanter ding.
Assam state le Kawlram ramri i biaknak rianṭuantu, cawnpiaktu saya hna cu,
tuhnu zongah pehtlaihnak kan ngeih ṭhiamṭhiam lai caah aa lomi cafangfonh kha
an  hman lai.

Hi meeting i chungṭuantu (Secretary) hna nih hi biachahnak kha Kawlram ah a ummi Lairam le Kachin ram biaknak rianṭuantu pawl sinah thanh le langhter ding.Kum 1954 kum ah uktu cozah le Lai ramkulh cozah hnatlaaknak in Rangoon Arts and Science University (RASU) in Laitlaang ca kong cekhlainak (research), khualtlawnnak (Chin Hills Linguistic Tour University Project) kha an tuah. 

Hi timhtuahnak in G.H.Luce le Dr. Theodore Stern, Prof. Eugene J. A. Henderson hna aa telmi phu cu Lairam Tedim, Falam le Hakha khua hna ah December thla chungah cekhlainak an tuah.  An hmuhmi le an cekhlaining kha Prof. Luce nih 1959 June thla ah Burma Research Society Journal ah a ṭial. 1965  kum ah Prof. Henderson nih  1954  kum ah an rak cekhlai lio i a zapi fonh ( Tedim-Chin ) timi kha cahmai  172  in Oxford University ah an nam i an chuah. 

Hi cauk cu London i Asia nichuahlei Ca Cekhlainak cachuah 15 nak a si tiah an ti. Prof. Henderson le a phu pawl nih an ṭialmi ah;
“Falam le Hakha ca zong kan cekhlaimi ah aa tel ve ko nain Tedim le Falam kar i kan kal lio-ah kan ihphah-tom a tlau i cu tom chungah aa tel ai. Falam le Hakha ca kong cekhlai khawh a si ti lai lomi hi ngaihchia ngai a si ko.” tiah an ṭial.
1914 kum ah Rev. J. H. Cope nih Tedim holh in Thukizakna thawngzamhca kha Madaras, Indiaram ah a nam i a chuah.
Laica thawhnak kong he pehtlai in Thomas Han Tai nih a tanglei bantukin saupi in a ṭial.
Laica (Chin Literature) cu thilri sining a dikmi (huterian system) a si i cu Laica cu India ram, Mirang ralkap Lieutenant R. Steward Hudson nih AD 1857 ah a phuahser. Amah a phuahsertu pumpaak nih a chimmi cu:
Keimah nih hi Laica (Chin Literature) kha a hmasabik ka ser tiang ahhin aho mizeihmanh nih Laica (Chin literature) a phuahsertu an um rih lo (There is nobody who invented Chin Alphabet before me).

Laica an rak tuahnak kumcaan le chuahsertu hna
Dialect (Holhṭeng) - Phuahsertu --Kum
Thado Kuki Chin ~ Lt. Steward Hudson(1857)
Lai Pian (Teddim)~ Pau Cin Hau(1860)
Asho ~~Rev. Steven (1865)
Lushai ~Thomas Herbert Lwein(1874)
Siyin  ~ Mr. Rundal ( 1894)
Hakha ~ A.G.E. Newland(1894)
Mara  ~ R.A. Lorrain (1907)
Falam ~ Rev. J.H. Herbert Cope(1910)
Tedim ~ Rev. J.H. Herbert Cope (1910)
K’Cho(Mindat)~Rev. N. Adson (1929)
Khumi ~ E.W. Francis (1930)
Zotung ~ Paw Khua mying (1933)
Lemi ~U Aung Bawi ( 1930)
Matu ~ Rev. Johnson & Ngai Tim(1954)
Dai ~Ms. Helga So Hartmann (1976)

Laica cu Surgeon Major Newland (IMS) nih kum 1894 in a rak kan tuahpiak i 1897 kum ah “A Practical Hand Book of the Lais as spoken by the Hakas and other allied tribes of the Chin Hills (Commonly the Baungshe dialect) timi cauk zong a rak kan chuahpiak.

Laica tialning cafangfonh le biafangkomh zong phun dang ngai in a ṭial. Newland hi Brigadier General Simon kut tang i a rak ummi a si i 1890 January 19 ni ah Hakha a phan. Amah phu hi Southern Force an rak ti hna. Laica hi cauk in a hung chuah kum hnih hnu ah Rev Arthur E. Carson le a nupi Laura cu 1899 March 15 ni ah Hakha khua an hung phan ve.

 Mah hnu cun Newland nih a rak tuahmi Laica cu a hlathlai. Kum 1900 ah a hawipa Prome siangbawi Rev. Dr. Tilbe kha an cah i Hakha khua cu a hung phan i Laica cu remh hram an thawk. Newland nih a rak hmanmi Diacritical marks hna lakah hman ti loin amah nih diacritical marks a thar a beetmi zong an um.
Mah  hnu  1908  ah Rev. Joseph Herbert Cope te nupa an hung phan ve. Rev. Cope hi ca lei ah a thiam ngaingaimi a si caah Carson le Dr. Tilbe hna i an tuahmi Laica cu tampi an hun thlen. Diacritical marks hna zong phun dang ngai in a hun remh dih.

 
Nihin i kan hmanning te hi a si ko.Atu kan hmanmi ‘ṭ’ cafang zong hi a hlan ah ‘ht’ tiah an rak hman. Rev.Cope chan hin Lai sianginn ah Laica cu an vun cawn i Laica cu a ṭhangcho ngaingai. Cu hnu cun Rev. Dr. Chester U. Strait te nupa cu 1925 ah an hung phan i Laica cu remh ding a tam tuk ti lo. Kan Baibal ca cu Laiholh in an kan lehpiak. Baibal sianginn zong Hakha khua ah an tuah i Laica ṭialning cafangfonh le biafangkomh zong sang ngaingai in a rak tuah.

Cu hnu cun Rev. Dr. Robert G. Johnson te nupa cu kum 1946 ah Tedim an hung phan i Hakha cu 1947 ah an rak phan. Annih cu remh ding zeihmanh an ngei ti lo i Cope le Strait nih an ṭialning tein an hun zulh i kan Baibal cu an kan lehpiak. Laica hi kan siangbawi pawl chan chungah aa zirh ve lengmang i huncho lam a rak panh.

 Asinain Newin cozah chan (1962) khan Laica cu a ṭumchuk i kum 15 chungah “Laica cu uico nih ṭam nolh” a rak timh. Sianginn ah cawn awk i tuahmi carel, khuaram tibantuk cauk pawl hi Peng Ca lei Zung (DIS) nih ṭuanvo a rak laak i Deirel Press i an nam hnu ah sianginn ah pek a si tawn. Asinain Laica hi vawlei lei nih biatak in ṭuanvo a laak lo tikah mah le miphun, peng nih ṭuanvo laak hau in a um cang. 1974 kum ah Peng Pyituh Council, Hakha nih Laica chuahnak khua an rak khaan.

1976 kum hrawngah Khrihfa lei rianṭuannak in Rev. James Sang Awi, Rev. Stephen Hre Kio le Rev. David Van Bik hna cu Rezua khua ah an rak i tong i, Christian Literature Society (CLS) an rak dirh i, Laica rianṭuannak cu an rak nunter. 1979 kum, Council a voihnihnak a phaak tikah fakpi in vawlei lei uknak upa hna zong cu a hung i thleng i 1979 March 15 ah “Laica Tuahtu Komiti” tiah Myone Council nih avoi thumnak Laica relnak cu an hun chuah. 1983 a phaak tikah Lai carel a voi linak an chuah than. 1985 January 17-18 ah Laica Kawmiti cu Hakha khua ah an i tong hna i a voihnihnak Laica ṭialning ceihhmainak an tuah. 

Cu i a kaimi hna cu Pu Hrang Hlun, Rev. Sang Awr, Pi Sui Thluai Ling, Pu Ma Bawm, Pu Bawi Hu, Rev. Dr. Van Bik, Pi Dawt Sung, Pu Chawn Kio, Rev. Mang Hup, Pu Lian Uk, Pu Khen Thang, Pu Lian Erh Cin hna an rak i tel i ahmasa bik Laica ṭialning cauk kha April 24, 1985 ah an chuah. 1985 December 5,6 ah Lai Grammar tuah a hauh caah Thantlang khua ah tonnak an rak tuah. Cu an tuahmi Lai Grammar cu Lai Ramkulh Council zung ah an rak pek hna nain “ Kawlholh in leh a hau” an ti ruangah nihin tiang chuah khawh ti loin cozah he riantuan ṭinak cu a lo thai.

Laica rianṭuannak cu caan zeimawzat a vaivuanh hnu ah kan pa le hruainak in HBA, TABC, CBA, MBA, ZBA ramchung Khrihfa hruaitu hna meeting an rak tuah i cu tonnak (Meeting) thawk cun 1988 April 24 ah vawlei lei in biaknak lei ah aa thleng i Chin Christian Literature Society (CCLS) timi kut chungah Laica rian cu a hung tla.

 Cun 1994 January 8-9 ah a voihnihnak CCLS Trienniel meeting cu Zion Church, Hakha ah an tuah i cu meeting ahcun CCLS timi kha “Chin Association for Christian Communication” (CACC) tiah minthlen a hung si i January 19-20 ah CACC cu fehter a si i nihin tiang hman thai a si. CACC chan a hung phaak hnu 1999 kum ah a voihnihnak Laica ṭialning cauk cu CACC nih a chuah ṭhan. 

Hi “Laica Dirhkamhtu Bu Hna”thawngin atu ahcun Laica cu a hung ṭhangcho ngai cang i “Holhnak” le “ṭialnak” tiah a hung i dang cang. Cucaah Laica cawnnak cu kan cozah nih thazaang pe hlah hmanhsehlaw Laimi a si paoh nih miphun, caholh le nunphung a nundam khawhnak caah kan thinlung hi a biapi tuk i kan liang cungah i khinh in i zuam peng cio a hau.

ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်း အစိုးရအား တော်လှန်ခြင်း (5)

..

 

ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်း ခေါင်းဆောင်သည့် တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရအား တော်လှန်ခြင်း

၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းခေါင်းဆောင်သော တော်လှန်ရေးကောင်စီမှ တိုင်းပြည် အာဏာကို သိမ်းယူခဲ့ပြီး ဇူလိုင် ၄ ရက်နေ့တွင် မြန်မာ့ ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီအား တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ်မှစတင်ကာ နိုင်ငံအတွင်းရှိ စက်ရုံနှင့် ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းများအားလုံး ပြည်သူပိုင်အဖြစ် သိမ်းဆည်းခဲ့သည်။ ထိုသို့ ပြည်သူပိုင် သိမ်းရာ တွင် ဦးဆွန်ခိုပေါင် မိသားစု ပိုင် ဆေးဆိုင် သည်လည်း ပြည်သူပိုင်အဖြစ် အသိမ်းဆည်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။ နောက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ကွန်မြူနစ်ဆန်ဆန် အာဏာရှင် စနစ် ဘက်သို့ ဦတည်လာခဲ့သည်။ 

ထိုသို့တော်လှန်ရေးကောင်စီ၏ လုပ်ရပ်များအား လက်ပိုက် ကြည့် မနေနိုင်တော့သည့်အဆုံး တော်လှန်ရေးကောင်စီအစိုးရအား တော်လှန်ပြီး လွတ်လပ်သောချင်းပြည်ထူထောင်ရန်အတွက် ချင်းအမျိုးသားလက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးကို စတင်ရန် မြန်မာပြည်မှထွက်ခွာခဲ့သည်။
အခြားချင်းခေါင်းဆောင်များ နှင့် လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်းများဖြစ်ကြသော Pu Hrang Nawl (Ex-MP), Pu Dam Kho Hau, Pu Pa Cung Nung, Pu Mang Kho Pau, Pu Son Cin Lian (Ex-MP), Pu Ral Hmung (Ex-MP), Pu Hmun Hre and Pu Ro Thang (Ex-MP) တို့သည်လည်း သူတို့ အစီအစဉ် ကိုယ်စီဖြင့် တော်လှန်ရေးစတင်ရန် အိန္ဒိယသို့ ထွက်ခွာခဲ့ကြသည်။ 

ချင်းတော်လှန်ရေးသမား အားလုံးတို့သည် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ် တစ်လျှောက်တွင် ကိုယ်စီစခန်းချခဲ့ကြသည်။ အိန္ဒိယအစိုးရက ချင်း တော်လှန်ရေးသမားများအား နယ်စပ် ၂၅ မိုင်ပတ်လည် အတွင်း ခိုလှုံခွင့်ပေးခဲ့ပြီး သူတို့၏ နေထိုင် စားသောက်ရေး အတွက် ငွေကြေး အကူအညီ ပေးခဲ့သည်။

ဦးဆွန်ခိုပေါင် သည် ၁၉၆၄ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၈ ရက်နေ့တွင်အိမ်မှထွက်ခွာပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံ မဏီပူရ် သို့သွားရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၄ နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် ကျမ်ဖိုင် သို့ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဦးသွန်ခိုပုမ် နှင့်တွေ့ ဆုံခဲ့သည်။ ဦးသွန်ခိုပုမ် သည် Paite National Council ၏ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည်။ သူတို့ နှစ်ဦး တွေ့ဆုံပြီးနောက် ချင်းလက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး အဖွဲအစည်း တစ်ရပ် တည်ထောင်ရန် ဆုံးဖြတ် ခဲ့ကြသည်။ အခြားချင်းခေါင်းဆောင်များနှင့်လည်း တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ဦးဟရန်နောလ် နှင့် အခြား ခေါင်းဆောင်များ၏ သဘောတူညီမှုဖြင့် ဦးဆွန်ခိုပေါင် နှင့် ဦးသွန်ခိုပုမ် တို့သည်တပ်သား ၃ဝ နှင့်အတူ အရှေ့ပါကိစ္စတန် နိုင်ငံ (ယ္ခု ဘင်္ဂလားဒေရှ်) သို့ စစ်သင်တန်းတက်ရောက်ရန် ၁၉၆၅ နှစ်ဦးပိုင်း တွင် ထွက်ခွာခဲ့ကြသည်။ 

 သူတို့သည် လမ်းခရီးတွင် တပ်သားများ ထပ်မံစုစောင်း ခဲ့ကြသည်။ လမ်းခရီးတွင် သူနှင့် ဦးသွန်ခိုပုမ် သည်စည်းလုံးသောချင်းအစိုးရ (United Chin Government) အားဖွဲ့စည်းခဲ့ကြပြီး ဦးသွန်ခိုပုမ် အားဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်၊ ဦးဆွန်ခိုပေါင် အား ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးအဖြစ်၊ ဦးဟရန်နောလ် အား နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး အဖြစ်ခန့်အပ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအကြာင်းကိုမူ ဦးဟရန်နောလ် မှမသိရှိခဲ့ပေ။ သုံးလ စစ်လေ့ကျင့်ရေးဆင်းပြီးနောက် တပ်သား ၁၅ဝ နှင့် အတူ စခန်းသို့ပြန်သွားရန် ပြန်သွားရန်ပြင်ဆင်ခဲ့ကြသည်။ 

အပြန်လမ်း တွင် ရခိုင်တောင်တန်း နှင့် ချင်းတောင်တန်း ဒေသအား ဖြတ်သန်းကြရမည် ဖြစ်ရာ ဗမာ့တပ်မတော် နယ်စပ်စခန်းမှ တပ်သားများနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်နိုင်ချေရှိသည်။ သူတို့ပြန်လာမည့်အကြောင်းအား Champhai ရှိချင်းခေါင်းဆောင်များအား အကြောင်းကြားပြီးနောက် Champhai ရှိချင်းခေါင်းဆောင်များသည် သူတိ့ု အပြန်ခရီးအဆင်ပြေနိုင်ရန်အတွက် ချင်းပြည်နယ်ရှိ အစိုးရတပ်စခန်းများအား ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ အစိုးရတပ်အား အာရုံလွဲစေရန် နှင့် ဘဏ္ဍာငွေ ရရှိနိုင်ရေးအတွက် ဦးဟရန်နောလ် သည်ဟားခါးမြို့ပေါ်မှ ရဲစခန်းအား တိုက်ခိုက်ရန်ထွက်ခွာခဲ့သည်။ ဦးဟရန်နောလ် သည်တပ်သား ၂၂ ဦးအား ဦးဆောင်ပြီး ရိ တွင် တပ်ဆွဲထားသော မြန်မာတပ်စခန်းအား သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။

 သူတို့ဟားခါး စခန်းအရောက်တွင်ပင် အစိုးရရဲတပ်ဖွဲ့ သည် ကြိုတင်သတင်းရရှိထားသဖြင့် အဆင်သင့် နေရာယူတပ်စွဲထားပြီးဖြစ်သည်။ တိုက်ပွဲငယ် ဆင်နွဲကြ ပြီးနောက် နောက်ပြန်လည်ဆုတ်ခွာ ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ ကြသည်။ ထိုတိုက်ပွဲတွင် ဦးဟရန်နောလ် တို့ဘက်မှ တစ်ဦးကျဆုံးခဲ့သည်။

တစ်ပြိုင်တည်း Pu Thual Zen ခေါင်းဆောင်သော တပ်သား ၇ဝဝ ကျော်သည်လည်း တီးတိန်ရှိ အစိုးရတပ်စခန်းများအား တိုက်ခိုက်ရန် ချီတက်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ထိုအချိန်က အနောက်မြောက်ပိုင်း စစ်ပိုင်းစစ်ဌာနချုုပ်တိုင်းမှူး ဗိုလ်မှူးကြီး ဗန်ကုလ် နှင့် ချင်းတောင်အရေးပိုင် ဦး ထောင်းကျင်တန်း တို့မှ ဖျောင်းဖျနိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် တိုက်ပွဲ မဖြစ်ခဲ့ချေ။ ဦးဆွန်ခိုပေါင် နှင့်တပ်သားတို့သည်လည်း နယ်စပ်တွင် ရောက်ရှိခဲ့ကြပြီး ချင်းတော်လှန်ရေး ခေါင်းဆောင်များနှင့် တစ်ဖန်ပြန်လည်တွေ့ဆုံခဲ့ကြသည်။ တော်လှန်ရေး စတင်ကတည်းက ချင်းခေါင်းဆောင်များအကြား သဘောထားကွဲလွဲခဲ့ကြသည်။ 

 ဦးဆွန်ခိုပေါင် နှင့် ဦးသုန်ခိုပုမ် တို့ နှစ်ဦး ကမူ မြန်မာပြည်နှင့် အန္ဒိယ နိုင်ငံတွင်ရှိသော ချင်းလူမျိုးများကို ပြန်လည်ပေါင်းစည်းကာ လွတ်လပ်သော ချင်းနိုင်ငံတော် ထူထောင်ရန်အတွက် မြန်မာအစိုးရ နှင့် အိန္ဒိယအစိုးရ နှစ်ခုစလုံးအားတပြိုင်နက်တည်း တော်လှန် တိုက်ခိုက် ရန် ဆန္ဒရှိကြသည်။ အခြားအုပ်စု ဖြစ်သော ဦးဟရန်နောလ်, Pu Son Cin Lian, Pu Dam Kho Hau, Pu Pa Cung Nung, Pu Mang Kho Pau, Pu Ral Hmung, Pu Hmun Hre, Pu Ro Thang နှင့် Pu Thual Zen တို့ကမူ အိနွိယအစိုးရကို တော်လှန်လို့ အဖြစ်နိုင်ကြောင်း၊ ထိုသို့တော်လှန်ပါက မိမိတို့နေစရာနေရာပင်ရှိမှာ မဟုတ်ကြောင်းဆိုပြီး တော်လှန်ရေး ကောင်စီ အစိုးရကိုသာ တော်လှန်ချင်ကြသည်။ 

ထို့ကြောင့် ခေါင်းဆောင်နှင့် တပ်သားများအကြား မဲခွဲဆုံးဖြတ်ရာမှ ဦးဟရန်နောလ် ဘက်မှ အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး ဦးဟရန်နောလ် မှ ဦးဆွန်ခိုပေါင် အား ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးမှ ဖြုတ်ချခဲ့ရာ လမ်းခွဲခဲ့ကြရသည်။ ဦးဆွန်ခိုပေါင် နှင့် ဦးဟရန်နောလ် တို့လမ်းခွဲပြီး ဦးဆွန်ခိုပေါင် နှင့်အဖွဲ့သည် Naga National Council မှခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံရန် Nagaland သို့ထွက်ခွာခဲ့ရသည်။ ထိုသို့ခရီးနှင်ရာလမ်းခရီးတွင် 7th Assam Rifles မှ ဦးဆွန်ခိုပေါင် နှင့် အဖွဲ့ အားဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ဦးဆွန်ခိုပေါင် သည် 7th Assam Rifles မှတပ်သားများအား နာဂတပ်သားများထင်မှတ်ပြီး ခုခံမှုမပြုခဲ့ကြပေ။ 

နာဂတပ်သား များ သည် သူတို့အား ကြိုဆိုရန်အစီအစဉ်ရှိပြီးဖြစ်သည်။ ထို အဖြစ်အပျက် မှာ ၁၉၆၅ ခုနှစ် ဇွန်လ တွင် ဖြစ်သည်။ အခြားချင်းတော်လှန်ရေး ခေါင်းဆောင်များသည် လည်း အန္ဒိယ အစိုးရ မှ ဖမ်းဆီးခြင်းခံ ခဲ့ကြရသည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယအစိုးရ နှင့် မြန်မာအစိုးရတို့သည် နယ်စပ်ရှိ လက်နက်ကိုင် လှုပ်ရှားသူများအား နှစ်ဖက်ပူးပေါင်းနှိမ်နင်း ရန် သဘောတူခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဦးဆွန်ခိုပေါင် နှင့် အခြားချင်း ခေါင်းဆောင်များအား ဖမ်းဆီး ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ 

ဦးဆွန်ခိုပေါင် သည်အဖမ်းခံရပြီး Imphal ထောင်တွင်တစ်နှစ်ခန့် အကျဉ်းချခြင်းခံရသည်။ ထိုနောက်အိန္ဒိယ အစိုးရမှ မြန်မာအစိုးရထံသို့ ၁၉၆၆ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၁ဝ ရက်နေ့တွင် လွှဲအပ်ခဲ့ပြီး မန္တလေး ထောင်တွင် သူ့အား အကျဉ်းချ ခဲ့သည်။ ၁၉၇ဝ ဧပြီလ ၂၁ ရက်မှ ၁၉၇၁ နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့အထိ ချင်းပြည်နယ် ဖလမ်း တရားရုံးတွင် စစ်ဆေးခြင်း ခံရပြီးနောက် ၁၉၇၁ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် မုံရွာထောင်သို့ ပြောင်းရွှေ့ကာအကျဉ်း ချခြင်းခံရသည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင်တော်လှန်ရေး ကောင်စီအစိုးရသည် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများအား အထွေထွေ လွတ်ငြိမ်း ချမ်းသာခွင့်ပေးရာတွင် သူလည်း လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။ 

၁၉၇၄ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၃ ရက်နေ့တွင် လွတ်မြောက်လာခဲ့ပြီး ချင်းပြည် ရှိသူ၏ မိသားစုနှင့် ပြန်လည်တွေ့ဆုံခွင့်ရရှိခဲ့သည်။ ထောင်မှ လွတ်လာပြီး Pu Son Kho Pau သည် ချင်းပြည် ထုတ်လိုင်ရွာတွင် ချင်း တိုင်းရင်းဆေး လုပ်ငန်း များ လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ထုတ်လိုင် မှ တီးတိန်လမ်း ဖောက်လုပ်သည့် အလုပ်စခန်း သို့ မိမိကိုယ်ကိုယ်သွားရောက် လုပ်အား ပေးရန် အသွား လမ်းခုလတ် တွင် ရုတ္တရက် သေ ဆုံးခဲ့သည်။

 

ဒုဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခေါပေါင်အား ထုတ်ပယ်ခံရခြင်း(4)

 ဒုဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခေါပေါင်အား (ဗ.က.ပ) စစ်ဆင်ရေး နှင့် ဗမာ့တပ်မတော်မှ ထုတ်ပယ်ခံရခြင်း

အင်းစိန်တိုက်ပွဲအပြီး KNDO တပ်သည် ထိုင်း-ဗမာ နယ်စပ် ဘက်တွင် ဆုတ်ခွာသွားကြသည်။ KNDO တို့ဆုတ်ခွာပြီးသည့် နောက်ပိုင်းတွင် ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၂) သည် ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ (ဗ.က.ပ) တို့နှင့် ရင်ဆိုင်ရတော့သည်။ ၁၉၅ဝ ဇနန်ဝါရီလတွင် ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခေါပေါင် ဦးစီးသော ချင်းသေနတ်ကိုင် တပ်ရင်း (၂) သည် ဗ.က.ပ တို့ထိန်းချုပ်ထားသော ပြည်မြို့ အားသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုနောက် ဗ.က.ပ တပ်တို့နှင့်တိုက်ပွဲဆက်လက်ဖြစ်ပွားပြီး သရက်မြို့အား ၁၉၅ဝ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီလ တွင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခိုပေါင် သည် သရက်မြို့၏ လုံးခြုံရေးကို ရှမ်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၁) သို့လွှဲအပ်ပြီးနောက် ပြည်မြို့အား တပ်ရင်းရုံးချုပ် အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။

ထိုနောက်ပိုင်းအဖြစ်အပျက်ကို Dr.Vum Son ရေးသားထားသော Zo History စာအုပ်ထဲတွင် ဖော်ပြထားသည်မှာ … ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခိုပေါင် နှင့် သူ့တပ်ရင်း ပြည်မြို့တွင် စခန်းချစဉ် သခင်သန်းထွန်းအပါအဝင် ဗ.က.ပ ခေါင်းဆောင်များသည် ပြည်မြို့အနီးတစ်ဝိုက်တွင်ရောက်ရှိကြောင်း မြန်မာ့တပ်မတော် ထောက်လှမ်းရေးမှ သတင်းရရှိသည်နှင့်တစ်ပြိုင်နက် ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခေါပေါင် အား ဗ.က.ပ ခေါင်းဆောင်များအား ဖမ်းဆီးရန် အမိန့်ပေးခြင်းခံရသည်။ 

ယင်း တိုက်ပွဲအတွက် ပြင်ဆင် နေချိန်တွင် သူ၏ အထက်အရာရှိ ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်ဇောမှ ရက်အနည်းငယ်စောင့်ဆိုင်းရန် အမိန့်ပေး ခဲ့သည်။ နောက်ဆုံး ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခေါပေါင် သည် ဗ.က.ပ တို့အားသွားရောက်နိမ်နင်းရာတွင် ဗ.က.ပ ခေါင်းဆောင်တို့သည် လွတ်မြောက်သွားခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ထိုကိစ္စကြောင့် ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခေါပေါင် သည် ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်ဇောအပေါ်တွင် မကျေမနပ်ဖြစ်ကာ အဖြစ်အပျက်များကို စစ်ရုံးချုပ်သို့တိုင်ကြားခဲ့သည်။

 ထိုအဖြစ်အပျက်ကြောင့် မိမိအထက်အရာရှိအား တိုင်တန်းဖြင်း၊ စွဲစွဲခြင်းသည် တပ်မတော်စည်းကမ်းနှင့်မညီ ဟုဆိုကာ တပ်မတော် ဥပဒေအရ ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခေါပေါင် သည် ရာထူးမှထုတ်ပယ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ်ဧပြီလတွင် ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်ဇောသည် ဗ.က.ပ တို့အား အကူညီပေးသည့် အထောက်ထားများတွေ့ရှိသဖြင့် ဗမာ့ တပ်မတော် မှသူ့အား ထုတ်ပယ်ခဲ့သည်။ ထိုနောက်ပိုင်းတွင် သူ၏မူလရာထူးအား ပြန်လည်ထမ်းဆောင်ရန် တောင်းခံခဲ့သော်လည်း အောင်မြင်ခြင်းမရှိခဲ့ချေ .. ဟူ၍ရေးသားထားသည်။

တပ်မတော် စစ်ရုံးချုပ်မှတ်တမ်းတစ်ခု (A Paper on the Chin Affairs in the Army) ထဲတွင်မူ ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခိုပေါင်သည် တပမ်မတော် စည်းကမ်းပိုင်းဆိုင်ရာ ဖောက်ဖျက်မှုကြောင့် စစ်ခုံရုံးတင်ရခြင်းဖြစ်ပြီး စစ်ခုံရုံးတင်ရသည့် အကြောင်းရင်းများကို အောက်ပါအတိုင်းရေးသားထားသည်။

“ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခိုပေါင်သည် သူ စစ်မှုထမ်းသည့် ကာလတွင် အထက်အရာရှိများ၏ အမိန့်ကို ဖီဆန်ခြင်း၊ အရာရှိများအား ဝေဖန်ခြင်း နှင့် လေးစားမှု မရှိခြင်းများကြောင့် စစ်ရုံးချုပ်မှ သူ့အား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ထားပြီး စစ်ခုံရုံးတွင် စစ်ဆေးစီရင်ရန်စီစဉ်နေသည်။ အမှု စစ်ဆေးဆဲဖြစ်နေသဖြင့် အသေးစိတ်အစီရင်ခံရန် မဖြစ်နိုင်သေးပါ။ အမှု၏ အကြောင်းရင်းခံ တရားများမှာ အောက်ပါအချက်အများကြောင့် တရားစွဲဆိုခံရခြင်းဖြစ်သည်။

၁၅။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်နိုဝင်ဘာလ ကေအင်ဒီအို တို့အားစစ်ဆင်ချိန် စာဘူးတောင်းစစ်ဆင်ရေး ဆင်နွှဲနေချိန်တွင် သူ့အား တောင်ပိုင်းစစ်တိုင်းခွဲ (Southern Burma Sub Division) မှ စာဘူးတောင်းရွာ တောင်ဘက်ရှိ လှည်းကူးမြို့ လုံခြုံရေးအတွက် ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၂) မှ တပ်ခွဲ (Company) တစ်ခွဲပို့ဆောင်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ သို့သော် ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီးမှ “စစ်ဗျူဟာအရ သူ့အနေဖြင့် သူ့တပ်ရင်းအား အုပ်စုနှစ်စုထက်ပိုပြီး မခွဲနိုင်ပါ။ သူ့တပ်ရင်းအတွင်း အုပ်စုခွဲမယ်ဆိုရင်လည်း အုပ်စုတစ်စုတွင် အနည်းဆုံး တပ်ခွဲနှစ်ခွဲမရှိရင် မလွှတ်နိုင်ပါ” လို့အမိန့်ကို ဖီဆန်ခဲ့သည်။ ဒါပေမယ့်နောက်ဆုံး တပ်ခွဲတစ်ခွဲသူပို့လိုက်ရသည်။

၁၆။ ၁၉၅၀ ဇန်နဝါရီလ စစ်ဆင်ရေးတွင် သူ့တပ်ရင်းသည် ရေးဆွဲထားသည့် စစ်ဆင်ရေးအစီအစဉ် ကိုလိုက်နာခြင်းမရှိခဲ့ချေ။ ထို့ကြောင့် တောင်ပိုင်းစစ်တိုင်းခွဲမှ သူ့အား စီစဉ်ထားသည့် အချိန်ဇယားအတိုင်း လိုက်နာရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ထိုအမိန့်အပေါ် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခေါပေါင်မှ ပြန်လည်တုန့်ပြန်ရာတွင် “ရုံးထဲမှာထိုင်ပြီး စစ်တိုက်ရတာ နှင့် စစ်မြေပြင်မှာ စစ်တိုက်ရတာဟာ မိုး နဲ့ မြေလို ကွာခြားတယ်ဆိုတာ ခင်ဗျားတို့ သိဖို့လိုတယ်” လို့တုန့်ပြန်လိုက်သည်။ ကျွန်တော်တို့နားလည်းချက်အရ နောက်ဆုံးတွင် သူအမိန့်ကို လိုက်နာခဲ့ရသည်။

၁၇။ တစ်ဖန် ၁၉၅ဝ ဇန်နဝါရီလ စစ်ဆင်ရေးမှာဘဲ သူ့တပ်ရင်းထဲမှာ စစ်ရုံးချုပ်ကနေ ခန့်အပ်ထားခြင်းမဟုတ်သည့် သူ့သဘောနဲ့သူ ခန့်အပ်ထားသည့်ဗိုလ်ကြီး တစ်ယောက်ရှိသည်။ ဤသည် ကို စစ်ရုံးချုပ်က သိရှိ၍ ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခိုပေါင်အား သူခန့်အပ်ထားသည့် ယာယီဗိုလ်ကြီးတစ်ဦးအား သူ့မူလ ရာထူးဖြစ်သည့် ဗိုလ် (Lieutanant) သို့ ပြန်လည် သတ်မှတ်ရန် စစ်ရာထူးခန့်ချုပ်မှ (Military Secretary for War Office) သူ့အား အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ 

ဒုဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခေါပေါင်မှ ပြန်လည်တုန့်ပြန်ရာတွင် “စစ်ဆင်ရေးဆောင်ရွက်နေတဲ့အချိန်၊ ဒီလိုမျိုးအချိန်အခါမှာ သူ့အား ရာထူးအဆင့် ပြန်လျှော့ပေးရန်မှာ ပါးနပ်မှုမရှိတဲ့အလုပ်၊ ပရိယာယ်ကြွယ်ဝခြင်းမရှိတဲ့အလုပ်၊ မရိုးသားတဲ့အလုပ် ဖြစ်သောကြောင့် သူ့အနေဖြင့် မလုပ်နိုင်ကြောင်း” ပြန်လည်တုန့်ပြန်ခဲ့သည်။ ဒီကစ္စတွင်မူ စစ်ရာထူးခန့်ချုပ်မှ သူ့ဆန္ဒကို လိုက်လျောခဲ့ရသည်။ စစ်ရာထူးခန့်ချုပ်မှ ရာထူးလျှော့ရန် အမိန့်ထမ်မံပေးနိုင်ပါသော်လည်း သူခန့်အပ်ထားသည့် ဗိုလ်ကြီး နှင့် တပ်ရင်းမှူးအကြား မသင့်မြတ်မှုများ ထွက်ပေါ်လာမည် စိုးရိမ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။

၁၈။ ၁၉၄၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် တပ်ရင်းတပ်ထိန်းမှ ရိုးရာအရက်သေစာသယ်ဆောင်လာသော အမျိုးသမီးနှစ်ဦးအား ဖမ်းမိခဲ့ရာ မင်္ဂလာဒုံရဲစခန်းသို့ ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ ထိုအမျိုသမီးနှစ်ဦးသည် ချင်းတပ်ရင်း (၂) မှ မိသားစုဝင်များ ဖြစ်သည့်အကြောင်း နောက်မှသိခဲ့ရသည်။ ချင်းတပ်ရင်း (၂) မှ မင်္ဂလာဒုံရဲစခန်းသို့ ကိုယ်စားလှယ်စေလွှတ်ပြီး ထိုအမျိုးသမီးနှစ်ဦးအား လွှတ်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ရဲစခန်းမှလွှတ်ပေးရန် ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။ နောက်တစ်နေ့တွင် တပ်ရင်း (၂) မှ တပ်စိတ်တစ်စိတ် နှင့် အရာခံဗိုလ်တစ်ဦး ရဲးစခန်းအား ဝန်းရံပြီး ထိုအမျိုသမီးနှစ်ဦးကို လွှတ်ပေးရန်တောင်ဆိုခဲ့ရာ မင်္ဂလာဒုံရဲစခန်းမှ အင်းစိန်ရဲစခန်းသို့ ပို့ဆောင်ကြောင်း သူတို့သိလိုက်ရသည်။ 

ထို့နောက် မင်္ဂလာဒုံရဲစခန်းမှ စာရေးတစ်ယောက်အားခေါ်သွားပြီး အင်းစိန်ရဲစခန်းသို့ သွားရောက်ကာ အမျိုးသမီးနှစ်ဦးအား ထုတ်ယူခဲ့ကြသည်။ ထိုအဖြစ်အပျက်တွင် ပါဝင်သည့် စစ်သားများအား စစ်ဆေးပြီးအရေးယူရန် တောင်ပိုင်းစစ်တိုင်းခွဲဌာနမှ ဒုဗိုလ်မှူကြီးဆွန်ခေါပေါင်အား အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ဗိုလ်မှူးကြီးမှ ပြန်လည်တုန့်ပြန်ရာတွင် “သာမန်အခြေအနေအရဆိုရင် တရားမရုံး (Civil Court) ဟာအထွတ်အထိပ်ဖြစ်တယ်ဆိုတာ နားလည်တယ်။ 

ယခုချိန်မှာ ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွားနေတဲ့အချိန် ဖြစ်တယ်။ ခင်ဗျားတို့သိတဲ့ တရာမဥပဒေ (Civil Law) လောက်နဲ့ ရိုင်းရိုင်းဆိုင်းဆိုင်း ဆရာကြီးလာလုပ်တာ သိပ်သဘောကျမကျဘူး” [It is a known fact that the civil court is supreme under normal circumstances and it is not very much appreciated that your knowledge of civil law is being professed to me in suah a rude manner] လို့တုန့်ပြန်လိုက်သည်။ ဒီကိစ္စအတွက် သူ့နည်းသူ့ဟန်နဲ့ဘဲ တပ်ရင်းထဲမှာ ဖြေရှင်းလိုက်တယ် လို့ သူအစီရင်ခံထားတယ်။ 

နောက်ပြီး တောင်ပိုင်းစစ်တိုင်းခွဲဌာနကို စာပြန်ပို့ရာ “ဒီကိစ္စကိုခင်ဗျားတို့ လက်လွှတ်လိုက်ပါ။ ကျွန်တော်ဆုံးဖြတ်တဲ့အတိုင်းဘဲ ရှိပါစေတော့” လို့ပြန်ပို့ခဲ့သည်။ ထိုစာကို အင်းစိန်ခရိုင်ရဲဌာနမှူးရုံး (Insein District Superintentdent of Police) နှင့် အင်စိန်ရာဇဝတ်တရားသူကြီး (Magistrate) ထံသို့ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ ထိုအမျိုးသမီးနှစ်ဦးအား Section 30 (a) of The Exeercise Act ဖြင့်တရားစွဲရန် ပြင်ဆင်သည့် အင်စိန်ရာဇဝတ်တရားသူကြီး (Magistrate) ထံသို့လည်းယင်း အမှုကို ပိတ်ပင်ပေးရန် သီးသန့်စာပို့ခဲ့သည်။

၁၉။ ၁၉၅၀ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ချင်းတပ်သားနှစ်ဦးသည် ရှေ့တန်းမှ အရပ်သားများစီးသည့်ကားနှင့် ပြန်လာခဲ့ကြသည်။ မင်္ဂလာဒုံဂိတ်တွင် တပ်ကြပ်ကြီးအဆင့်ရှိ တပ်ထိန်းမှ စစ်ဆေးရန်လုပ်ဆောင်မည်အပြုတွင် ချင်းတပ်သားနှစ်ဦးမှ အစစ်ဆေးမခံခဲ့သည့်အပြင် ကားမောင်းသူအား အစစ်ဆေးမခံဘဲ ဆက်လက်မောင်းနှင်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့ပြီး ဂိတ်ကိုကျော်ဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ အဲဒီအဖြစ်အပျက်ကို တပ်ရင်းတပ်ထိန်းမှ တပ်ရင်းမှူး ဆွန်ခိုပေါင်ထံသို့ တိုင်ကြားခဲ့ရာ .. တပ်ရင်းမှူးမှ “ချင်းတပ်သားတွေလောက် ပြည်ထောင်စုအပေါ်မှာ သစ္စာရှိတဲ့သူမရှိဘူး၊ ချင်းတပ်သားတွေ ပြည်ထောင်စုအပေါ်မှာ အန္တရာယ်ပြုမှာမဟုတ်ဘူး။ 

ဒီကိစ္စက အသေးမွှားကိစ္စလေးဖြစ်တဲ့အတွက် ဘာမှစစ်ဆေးရန်မလိုပါ” လို့တုန့်ပြန်ခဲ့သည်။ တောင်ပိုင်းစစ်တိုင်းခွဲဌာနမှ တပ်မတော်ထဲတွင် လူမျိုးတစ်မျိုးကို အသာပေးသည့် ဓလေ့မရှိကြောင်း၊ မည်သူမဆို တပ်မတော်စည်းကမ်းအတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်ရန်လိုအပ်ကြောင်းပြောကြားရာတွင် တပ်ရင်းမှူးမှ .. “ဒီကိစ္စရဲ့အရင်းမြစ်ကတော့ စစ်ဆေးတဲ့သူဟာ သူ့ရာထူးနဲ့ထိုက်သင့်သလို မနေလို့သာဖြစ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ကျွန်တော့တပ်သားတွေထဲမှာ အစိုးရကို ပုန်ကန်တဲ့သူမရှိသလို ချင်းတပ်သားတွေ ဒုက္ခမျိုးစုံးခံစားရတဲ့ကြားမှာ အခုလိုမျိုး အသေးမွှားကိစ္စလေးနဲ့ တပ်ရင်းကို လာရှုပ်ကြတာ မိမိအနေဖြင့် အံ့အားသင်မိကြောင်း။ 

၄-၁-၄၈ မှစပြီး ကျွန်တော်အပါအဝင် ကျွန်တော့တပ်သားတွေရဲ့ စစ်သားမဆန်တဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေရှိရင် အကြောင်းကြားပါ။ ရှိခဲ့သည်ဆိုရင် တပ်ရဲ့စည်းကမ်းအတိုင်းလိုက်နာ ဆောင်ရွက်မှာဖြစ်ကြောင်း” တုန့်ပြန်ခဲ့သည်။

၂၀။ တစ်ဖန် ၁၉၅၀ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ တွင် ဗမာ့တပ်မတော်ထဲမှာ ချင်းတပ်သားတွေချဉ်းဘဲ တပ်မဟာ (Brigade) တစ်ခုစာလောက်ရှိပြီဖြစ်တဲ့အတွက် ချင်းလူမျိုးထဲမှာ ချင်းအရာရှိတစ်ယောက်ကို ဗိုလ်မှူးချုပ် (Brigadier) ရာထူးပေးရန် ချင်းရေးရာကောင်စီထံသို့ တင်ပြခဲ့သည်။ ချင်းရေးရောကောင်စီမှ စစ်ရေးချုပ်ရုံးသို့ ထမ်မံတင်ပြခဲ့သည်။ စစ်ရေးချုပ်ရုံးမှ ပြန်လည်တုန့်ပြန်ရာတွင် တပ်မတော်ထဲတွင် ရာထူးတို့ခန့်အပ်ရခြင်းသည် စစ်သားဦးရေနှင့် သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း၊ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတွင် စီနီယာကျသူ၊ ဝါရင့်သူ၊ သက်တမ်းရင့်သူ နှင် အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်း ကောင်းမွန်သူ (seniority in consistant with efficiency) တို့ကိုသာ ရာထူးတိုးလေ့ရှိကြောင်း၊ ထိုသို့ရာထူးတိုးရာတွင် လူမျိုးခွဲခြားခြင်းမရှိဘဲ တပ်မတော် ရာထူးတိုးရေးဆိုင်ရာတွင် လိုအပ်သည့် အချက်အလက်များ (promotion rules) နှင့် ပြည့်စုံဖို့ လိုအပ်ကြောင်း … တုန့်ပြန်ခဲ့သည်။ 

 

ထိုတုန့်ပြန်ချက်ကို ချင်းရေးရာကောင်စီမှ ချင်းတပ်ရင်းများအားလုံး နှင့် ယူ.အမ်.ပီ တပ်ရင်းထံသို့ ပို့ခဲ့ကြသည်။ တပ်ရင်း (၂) မှတပ်ရင်းမှူး ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခေါပေါင်မှ ချင်းရေးရာဌာန နှင့် အခြားချင်းတပ်ရင်းများသို့ ပြန်လည်တုန့်ပြန်ရာတွင် … စစ်ရုံးချုပ်ရဲ့ မူများကို ဝေဖန်ခဲ့သည်သာမက .. သူ့ အထက်အရာရှိ ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်ဇော အားရာထူးတို့းပေးသည့် အချက်များကိုလည်း ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်ခဲ့သည်။ ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခေါပေါင်မှ ထိုစာထဲတွင် …. ရာထူးတိုးရာတွင် စစ်ရုံးချုပ်ပြောသည့် seniority in consistant with efficiency နှင့် တပ်မတော် ၏ ရာထူးတိုးရေးဆိုင်ရာတွင် လိုအပ်သည့် အချက်အလက်များ (promotion rules) နှင့် ပြည့်စုံဖို့ လိုအပ်ကြောင်းဆိုသည့်အချက်မှာ လက်တွေ့အားဖြင့် အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း မရှိသည်ကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။

 သာဓကအားဖြင့် ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်ဇောကို ရာထူးတိုးပေးတုန်းက ခင်ဗျားတို့ပြောတဲ့ အချက်အလက်တွေနဲ့ စိစစ်ပြီးမှ ပေးတာမဟုတ်တာသေချာပါတယ်။ သူဟာ အမျိုးကိုချစ်တယ်၊ အလုပ်ကြိုးစားတာမှန်တယ် … ဒါပေမယ့် ခင်ဗျားတို့ပြောတဲ့ ဝါရင့်သူ၊ အုပ်ချုပ်ရေးဘက်မှာ ကောင်းကောင်းမွန်မွန်အုပ်ချုပ်နိုင်သူ၊ ပညာရေးမှာထူးချွန်သူ၊ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ထူးချွန်သူစတဲ့အချက်တွေနဲ့ ပြည့်စုံတဲ့သူ ဖြစ်ပါသလားဆိုတာ မေးခွန်းထုတ်စရာရှိတယ်။ ချင်းတပ်ရင်းတွေရဲ့အမြင်မှာ သူဟာ ဗမာလူမျိုးမိုလို့ ရာထူးတိုးပေးတာဖြစ်တယ်။ 

ဗမာပြည်သူတွေကသူ့ကို ရာထူးကြီးကြီးနဲ့မြင်ချင်လို့ ရာထူးတိုးပေးတာဘဲလို့မြင်တယ်။ သူ့လိုဘဲ ကျွန်တော်တို့ ချင်းတပ်ရင်းတွေလည်း အလုပ်ကြိုးစားတယ်။ ပြည်ထောင်စုအပေါ်မှာ သစ္စာရှိတယ်။ ပညာရေးဘက်မှာဘဲဖြစ်ဖြစ်၊ စစ်ရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးဘက်မှာ ကောင်မွန်သေသပ်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ အမျိုးကိုချစ်တဲ့စိတ် နှင့် သစ္စာရှိတဲ့ ချင်းအရာရှိတွေ ဗိုလ်မှူးချုပ်ရာထူးနှင့်ကိုက်ညီတဲ့ အရည်အချင်းတွေနဲ့ ပြည့်စုံတဲ့ ချင်းအရာရှိတွေရှိတယ် …… လို့ တုန့်ပြန်လိုက်သည်။ 

တစ်ချိန်တည်း ချင်းရေးရာဌာနကိုလည်း ရာထူးတိုးပေးရေးတွင် ပြင်းပြင်းထန်ထန် တောင်းဆိုခြင်းမရှိတာကြောင့် ဝေဖန်ခဲ့သည်။

ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီးဆွန်ခိုပေါင်ဟာ သူ့စိတ်ထဲကရှိတာကို လွတ်လပ်စွာပြောဆိုလေ့ရှိတယ်။ သူ့ကိုယ်သူပြောပိုင်ခွင့်ရှိတယ်လို့ သူယူဆပေမယ့်လည်း သူဟာ နိုင်ငံသားတစ်ဦးဖြစ်တယ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ကာကွယ်ရမယ့်တာဝန် သူ့မှာရှိတယ်။ ဖွဲ့စည်းဖုံအခြေခံဥပဒေထဲမှာ တပ်မတော်သားများ သူတို့တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် လိုက်နာရမည့်စည်းကမ်းများရှိပြီး ဥပဒေစိုးမိုးရေး နှင့် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးတာဝန်များ ထမ်းဆောင်ကြသည့် ကာကွယ်ရေးဌာနအောက်မှ ဝန်ထမ်းများ၏ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်ကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိသာ ခွင့်ပြုသည် (restricting to a great extent this right of free expression for members of the defence forces)။ 

တပ်မတော်စည်းကမ်းထဲမှာလည်း လွပ်လပ်စွာပြောဆိုဝေဖန်ခွင့်ကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိသာ ခွင့်ပြုထားသည်။ သူ့အနေဖြင့် အထက်အရာရှိများ မကြာခဏဝေဖန် လေ့ရှိသည်ကို အထက်အရာရှိများ အချိန်အတန်ကြာ သည်းခံခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ချင်းတပ်ရင်းသုံးရင်းကို ဦးစီးတဲ့ အထက်အရာရှိကို ဗိုလ်မှူးချုပ်ခန့်ထားခြင်းမှာ ထိုက်ထံမှုမရှိကြောင်း ချင်းအရာရှိများထံတွင် ဝေဖန်ခြင်း နှင့် စစ်ရုံးချုပ်မှ ဗမာလူမျိုးကိုသာ ဦးစားပေးပြီးရာထူးတိုးကြကြောင်း စသည်တို့ကို ချင်းအရာရှိနှစ်ဦးထံတွင် ဝေဖန်ခြင်းသည် ပူးပေါင်းလိမ်လည်ရန် ညှိထားခြင်းသာဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် တပ်ဦးစီးချုပ်တွင် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရမည့် တာဝန်ရှိသည်နှင့်အမျှ ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီးအား အရေးမယူလျင် ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီးနဲ့ ပူးပေါင်းကြံစည်သူအဖြစ် ထင်မြင်ခံရနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် တပ်ဦးစီးချုပ်အနေဖြင့် သူ့အားဖမ်းဆီးထိမ်းသိမ်းရန် နှင့် စစ်ခုံရုံးတင်ရန် အမိန့်ထုတ်ရခြင်းဖြစ်သည်။ တပ်ဦးစီးချုပ်အနေဖြင့် ဥပဒေဘောင်အတွင်း ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ကာကွယ်ရန် အခွင့်အရေးပေးထားသည်။ ယခုအခါ သူ့မှာ အပြစ်ရှိ၊ မရှိကို စစ်ခုံးရုံး ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုသာ စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်” ဟူ၍တွေ့ရှိနိုင်သည်။

ထိုသို့ စစ်ခုံရုံးမှ သူ့အမှုအား စစ်ဆေးပြီးနောက် ၁၉၅၀ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် တပ်မတော်မှ ထုတ်ပယ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။

ရောင်စုံသူပုန်ခေတ် မှ ပြည်တွင်းစစ်ကြီးသို့(3)

 

..

 ၁၉၄၈ခုနှစ် သြဂုတ် ၁၈ တွင် သရက်မြို့၌ တပ်ချထားသော ဗမာ့သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၁)၊ ဗမာ့သေနတ်ကိုင်

တပ်ရင်း (၃) ၏ တဝက်ခန့်နှင့် ဗမာ့ သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၆) မှ အချို့တို့သည်လည်း ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ (ဗ.က.ပ) နှင့် ပူးပေါင်းပြီး တောခိုခဲ့ကြသည်။ ဗမာ့တပ်မတော်တွင် ဗမာ့သေနတ်ကိုင် တပ်ရင်း ( ၄)၊ တပ်ရင်း (၂)၊ တပ်ရင်း ( ၅) နှင့် တပ်ရင်း (၃) မှ ထက်ဝက်ခန့် နှင့် တပ်ရင်း (၆) မှ အချို့တို့သည် ပြည်ထောင်စု အစိုးရဘက်တွင် ရပ်တည်ခဲ့ကြသည်။ အခြားကြီးမားသော တိုင်းရင်းသားသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း များဖြစ်ကြသော ကရင်၊ ကချင် နှင့် ချင်းတပ်ရင်း တို့သည်လည်း ပြည်ထောင်စုအစိုးရဘက်တွင် သစ္စာရှိစွာ ရပ်တည်ခဲ့ကြသည်။

လွတ်လပ်သောဗမာပြည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ၊ ပြည်ထောင်စုအတွင်း ကရင်ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းရန် ဖြစ်သော်လည်း နယ်နိမိတ်ပြသနာများအား ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ လွတ်လပ်ရေး ရခါစတွင် ကရင်အရေးကို ကရင်ရေးရာကောင်စီက တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ကရင်အမျိုးသား များ သည်လည်း ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေကို လက်ခံသဘောတူ ခြင်းမရှိဘဲ ကရင်ပြည်နယ် ရရှိရေး ကို တစ်ခဲနက်တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ 

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် ကရင်အမျိုးသားတို့သည် ဗြိတိသျှတို့ လက်အောက်တွင် သစ္စာရှိစွာ အမှုထမ်းခဲ့ကြသည်။ ဗြိတိသျှတို့ အိန္ဒိယသို့ ဆုတ်ခွာသောအခါ ကရင်ရွာများသည် သူတို့၏ မိသားစုနှင့် ရွာများအား ကာကွယ်ရန်အတွက် လက်နက်စွဲကိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (BIA) နှင့် ဂျပန်တပ်မတော် တို့ ဗမာပြည်အား ဗြိတိသျှတို့ထံမှ သိမ်းယူပြီးသောအခါ BIA သည် ကရင်ရွာများထံမှ လက်နက်များသိမ်းယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ 

သို့သော် ကရင်ရွာသားများက လက်နက်ချရန် ငြင်းဆန်သဖြင့် BIA တပ်နှင့် ကရင်လက်နက်ကိုင်များကြား ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပြီး၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ကရင် နှင့် ဗမာကြား ပြင်းထန်သော လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်းများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရသည်။ ကရင်လူမျိုးနှင့် ဗမာလူမျိုး တစ်ဖက်နှင့် တစ်ဖက် ရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြပြီး ရွာပေါင်းများစွာ ပြာကျကာ ထောင်ပေါင်းများစွာသောလူများ သေကြေပျက်စီးခဲ့ကြရသည်။ 

ကရင်နှင့် ဗမာလူမျိုးအကြား အဓိကရုဏ်များနှင့် မငြိမ်သက်မှုများ၏ ရလဒ်အဖြစ် ကရင်အမျိုးသားဝါဒ ကြီးထွားလာပြီး လူများစုဗမာတို့၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကို ထိရောက်စွာ တုံ့ပြန်ရန်အတွက် အမျိုးမျိုးသော ကရင်အုပ်စုများ ဖွဲ့စည်းခဲ့ ကြပြီး ၁၉၄၇ တွင် Karen Central Organization, Burma Karen National Association, Karen Youth Organization နှင့် Karen National Association စသည့် ကရင် အဖွဲ့အစည်း များအား စုစည်းကာ Karen National Union (KNU) စတင်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့သည်။ 

လူသိများထင်ရှားသော ရှေ့နေ နှင့် ကရင်နိုင်ငံရေးသမား စောဘဦးကြီးသည် KNU ၏ ပထမဦးဆုံးသော ဥက္ကဌ ဖြစ်ခဲ့သည်။ KNU တည်ထောင်ပြီး ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၆ တွင် KNU ၏ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း Karen National Defense Organization (KNDO) အားတည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ 

ယခင်က လက်နက်ကိုင် ရွာသားများသည် KNDO တွင် ပါဝင်လာကြပြီး အဖွဲ့အစည်းအင်အားသည် လျင်မြန်စွာ ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ KNDO ၏ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအား တောင်းဆိုချက်မှာ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသအပါအဝင်၊ ဗမာပြည် အောက်ပိုင်း အားလုံးနီးပါးအား လွတ်လပ်သောကရင်ပြည်နယ်အဖြစ်ပေးရန် ဖြစ်သည်။ ထိုတောင်းဆိုချက် အား ဗမာပြည် အစိုးရမှ ငြင်းပယ်လိုက်သောအခါ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်ကြားတွင် တင်းမာမှုများ ကြီးထွားလာခဲ့သည်။

သထုံ နှင့် မော်လမြိုင်ဘက်မှ KNDO နှင့် MNDO တို့၏လှုပ်ရှားမှုမှာလည်း ၁၉၄၈ နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် အဆိုးဆုံး အခြေအနေသို့ရောက်ရှိခဲ့ရသည်။ သထုံဘက်မှ KNDO တပ်များက သထုံခရိုင်ကို သိမ်းပိုက် လိုက်ပြီး MNDO နှင့် KNDO တို့ကလည်း မော်လမြိုင်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အား ပြန်လည် တိုက်ထုတ်ရန်အတွက် ဒုဗိုလ်မှူးကြီးသိန်းနိုင် ဦးစီးသော ကချင်သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၂) နှင့် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခိုပေါင် ကွပ်ကဲသော ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၂) တို့ကို စစ်ရုံးချုပ်မှ မော်လမြိုင်သို့ စေလွှတ်ခဲ့သည်။ 

ချင်းတပ်ရင်း (၂) သည် ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ဒုတိယ အပတ်တွင် ပြည်မြို့မှ မော်လမြိုင်သို့ သင်္ဘောဖြင့် ထွက်ခွာခဲ့ကြသည်။ မော်လမြိုင်ရောက်ရောက်ချင်း မြို့တစ်ဝိုက်တွင် ကာကွယ်ရေးအတွက် ခံတပ်များဆောက်လုပ်ပြီးနောက် နီးရာဒေများရှိ KNDO နှင့် MNDO တို့ထံတွင် ချစ်ကြည်ရေးခရီးစဉ်များ စေလွှတ်ရင်း ဒေသလုံခြုံရေးအတွက် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ 

ထိုဒေသအား ချင်းတပ်ရင်း (၂) မှ ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြပြီး မော်လမြိုင်ခရိုင်တစ်ခုလုံး တရားဥပဒေ ပြန်လည်စိုးမိုး စေနိုင်ခဲ့သည်။ မော်လမြိုင် ဒေသဝန်းကျင် လုံခြုံရေးအတွက် ကချင်သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်းမှ တာဝန်ယူခဲ့ပြီးနောက်၊ ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၂) သည်ကျိုက္ခမီ၊ သထုံနှင့် တနင်္သာရီ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ KNDO နှင့် MNDO အားဆက်လက်နှိမ်နင်းရာ၊ ၎င်းတို့လက်အောက်မှ ထိုဒေသများအား ပြန်လည် ရယူနိုင်ခဲ့ကြသည်။

ထိုသို့ ချင်းတပ်ရင်း (၂) သည်မြန်မာပြည်တောင်ဘက်သို့ စစ်ဆင်နေချိန်တွင် ဗမာ့တပ်မတော် နှင့် အင်းစိန် တွင် တပ်စွဲထားသော KNDO တို့အကြား တင်းမာမှုအမြင့်ဆုံးအခြေအနေသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင်ပင် ပြည်တောင်စုအစိုးရမှ တောခိုသွားသော ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ တို့အား ပြည်မြို့တစ်ဝိုက်တွင် နှိမ်နင်းသောအခါ ရန်ကုန်မြို့ရှိ အစိုးရတပ်များကိုပါ စစ်ဆင်ရေးအတွက် စေလွှတ်ခဲ့ ကြသည်။

 KNDO တို့သည်လည်း ထိုအခိုက်အတန့်တွင် စစ်ပွဲအတွက်သော်လည်းကောင်း၊ ငြိမ်းချမ်း ရေး အတွက်သော်လည်းကောင်း အသုံးချနိုင်သောခြေအနေတွင်ရှိပြီး အစိုးရစစ်တပ်များ တပ်စွဲ မထားနိုင် သည့် နေရာများတွင် မြို့စောင့်တပ်များအဖြစ် အသုံးပြုရန် ထိုစဉ်က ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးလည်းဖြစ်သော ဦးနုထံ၌ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်စမစ်ဒွန်းက အဆိုပြု တင်ပြ ခဲ့သည်။ ထို KNDO များကို ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အသုံးပြုလိုကြောင်း နှင့် သူတို့၏သစ္စာရှိမှုနှင့် ယုံကြည် စိတ်ချ ရမှုအတွက် သူကိုယ်တိုင် အာမခံ၊ ကတိပြုခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်က KNDO အား ရန်ကုန်မြို့ လုံခြုံရေးအတွက် အသုံးပြုရန် သဘောတူခဲ့သည်။ 

KNDO တို့သည် တွံတေးမြို့အား ကွန်မြူနစ်တို့ထံမှ ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီးနောက် တွံတေးမြို့၏ မြို့စောင့်တပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ရန် ဗိုလ်ချုပ်စမစ်ဒွန်းမှ အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ KNDO တို့ တွံတေးမြို့အား သိမ်းပိုက်ပြီးသောအခါ လက်နက်များကို ရန်ကုန်ရှိ ကရင်ခြံဝင်းအတွင်း တွံတေးတူးမြောင်းမှတဆင့် သယ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် လက်နက် အပြည့် အစုံ တပ်ဆင်ထားသော တပ်သား (၁ဝဝဝဝ) ထက်မနည်းသည့် KNDO တပ်ဖွဲ့များသည် ရန်ကုန်မြို့၏ အချက်အချကျသော နေရာများတွင် တပ်စွဲထားသောကြောင့် လူထုက မနှစ်မြို့ခဲ့ကြပေ။

ပြည်တွင်းစစ်ကြီးစတင်ချိန် တွင် ဗိုလ်မှုးကြီး ဆွန်ခိုပေါင် နှင့် ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၂) သည် မော်လမြိုင်တွင် တပ်စွဲနေချိန်ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၉ ဖေဖေါ်ဝါရီလမှစပြီး KNDO တို့သည် အင်းစိန် တစ်ခုလုံး ထိန်းချုပ်ထားကြသည်။ ပြည်တောင်စုအစိုးရတပ် မှ ကရင်သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း နှစ်ရင်းသည် လည်း အစိုး ရအား ပုန်ကန်ပြီး KNDO တို့နှင့်ပူးပေါင်းကာ သူတို့တပ်စွဲရာနေရာဖြစ်သော ပြည်မြို့ နှင့် တောင်ငူမြို့ တို့ အား သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းနောက် ရန်ကုန်အင်းစိန်ရှိ KNDO တပ်တို့နှင့် ပူးပေါင်းရန် ဆုန်ဆင်း ခဲ့ကြသည်။ 

ရန်ကုန်ရှိ KNDO တပ်တို့သည်လည်း ပြည်တောင်စုအစိုးရတပ်များဖြစ်သော ချင်း သေနတ်ကိုင် တပ်ရင်း (၁) နှင့် ဗမာ့တပ်ရင်း (၅) တို့နှင့် ရန်ကုန် ၏ ဆင်ခြေဖုံးဒေသဖြစ်သော သမိုင်း နှင့် ခဝဲခြံ တစ်ဝိုက်တွင် ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွား ခဲ့ကြသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်ဦးနုသည် အင်းစိန် တိုက်ပွဲ အတွက် အင်းစိန်စစ်မျက်နှာတွင် အင်အားဖြည့်တင်းရန် ပြင်ဆင်ရတော့သည်။ တဆက်တည်းတွင် ဗိုလ်ချုပ် နေဝင်းသည် ဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခိုပေါင် နှင့် သူတပ်ရင်းတစ်ရင်းလုံးအား အင်းစိန်စစ်မျက်နှာတွင် တိုက်ပွဲဝင်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ 

ဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခိုပေါင် သည် သူ၏ တပ်ရင်းတစ်ရင်းလုံးနှင့်အတူ မော်လမြိုင်လေဆိပ်မှ သုံးရက်အတွင်း စစ်လေယာဉ်ဖြင့် အခေါက်ပေါင်း လေးခေါက်ဆွဲကာ မင်္ဂလာဒုံ လေဆိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ကြသည်။ ဤသို့ဖြင့် မတ်လ ဒုတိယအပတ်တွင် ဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခိုပေါင် နှင့် ဒုတပ်ရင်းမှူး ဗိုလ်မှူး သွာလ်ခုပ်တို့ ဦးဆောင်သော ချင်းတပ်ရင်း (၂) သည် စော်ဘွားကြီးကုန်းတွင် စစ်မျက်နှာ အသစ်ထပ်ဖွင့်ကာ KNDO နှင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရင်ဆိုင်နေရသော ချင်းတပ်ရင်း (၁) နှင့် အခြား ပြည်ထောင်စုတပ်ရင်းများအား အသက်ရှူချောင်စေခဲ့သည်။ 

ချင်းတပ်ရင်းများနှင့် ပြည်ထောင်စု တပ်ရင်းများသည် KNDO တို့အားအင်းစိန်မှ တစ်ဖြည်းဖြည်း တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ မေလ ဒုတိယ အပတ်တွင် ချင်းတပ်ရင်းများသည် မင်္ဂလာဒုံ၊ စဉ့်ကူး၊ ဖော့ကန်၊ အောင်ဆန်းဒေသတို့မှ KNDO တို့အား တိုက်ထုတ် နိုင်ခဲ့သည်။ မေလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် အင်းစိန်ရှိ စွတ်ကြယ်စက်ရုံတိုက်ပွဲအား ချင်းတပ်ရင်းများမှ အောင်မြင် စွာ အနိုင်ရပြီးနောက် ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂ ရက်နေ့တွင် KNDO တို့အား အင်းစိန်မှ တိုက်ထုတ် နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဤသို့ဖြင့် ချင်းတပ်ရင်း များသည် ပြည်ထောင်စုကြီးပြိုကွဲမည့်အရေးမှ ကာကွယ်ရာတွင် အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း တို့သည် အမိပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော် မပြိုကွဲရေးအတွက် ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြသည်။ ချင်းသေနတ်ကိုင် တပ်ရင်းမှူးများဖြစ်ကြသော ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဟရန်ထီယိုး၊ ဒုဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခိုပေါင် နှင့် ဒုဗိုလ်မှူးကြီး လျန်ကျင်ဇမ် တို့သည် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီးအား မပြိုကွဲရန် ကာကွယ်သူများထဲတွင် အဓိကဇတ်ဆောင်များ ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ 

ထို့အပြင် ဗမာ့သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်းများထဲမှ ချင်းတပ်ခွဲတို့သည်လည်း အသက်ပေး တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြသည်။ တမ်မတော်စစ်ရုံးချုပ် (War Office) မှတ်တမ်းအရ ၁၉၄၈ ဇန်နဝါရီလမှ ၁၉၅၀ ခုနှစ်အထိ ပြည်ထောင်စုအတွက် ချင်းတပ်ရင်းများမှ ၁၇၇ ဦးကျဆုံး၊ ၁၅၃ ဒဏ်ရာရ၊ ၁၆ဦး ပျောက်ဆုံးခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည်ကိုတွေ့ရှိနိုင်သည်။

၁၉၄၉ ခုနှစ်သည် ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်းများ၏ စစ်အရည်အသွေးများ မှတ်ကျောက်တင်ရသောနှစ်ဖြစ်သည်။ အင်းစိန်တိုက်ပွဲတွင် ဒုဗိုလ်မှူးကြီးဟရန်ထီးယိုး ကွပ်ကဲသော ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၁) မှ အရာရှိခြောက်ဦး တို့သည် မြန်မာနိုင်ငံ သူရသတ္တိဆိုင်ရာ စွမ်းရည်ဘွဲ့တံဆိပ်များတွင် အမြင့်မားဆုံးဖြစ်သော အောင်ဆန်းသူရိယ၊သီဟသူရ နှင့် သူရဘွဲ့များ အသီးသီးဖြင့် ဂုဏ်ပြု၊ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ 

ထိုဘွဲ့များသည် မိမိအသက်အန္တရယ် ကိုမငဲ့ကွက်ပဲ၊ ကျရောက်သည့်တာဝန်ကို အထူးကျေပွန်စွာ ထမ်းဆောင်သော တပ်မတော်သားများ နှင့် အရပ်သူအရပ်သားများအား ချီးမြှင့်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ထိုဘွဲ့ရရှိသူများမှာ ဗိုလ်ကြီးတိုက်ချွန်း (အောင်ဆန်းသူရယ နှင့် သူရ)၊ ဒုဗိုလ် Ca Thuan (သီဟသူရ)၊ ဗိုလ် Hniar Ceu (သူရ), ဗိုလ် Thang Sui (သူရ), ဗိုလ် Ngun Nawl (သူရ) နှင့် ဗိုလ် Run Ling (သူရ) တို့ဖြစ်ကြသည်။ 

ဗမာ့သေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၂) မှ ချင်းတိုင်းရင်းသား ဒုတပ်ကြပ် Za Kaia သည်လည်း သီဟသူရဘွဲ့ဖြင့် ချီးမြှင့်ခြင်းခံရသည်။ မြန်မာတနိုင်ငံလုံး သမိုင်းတလျောက်တွင် အောင်ဆန်းသူရိယ ဘွဲ့ရရှိသူမှာ (၆)ဦးသာရှိပြီး အသက်ရှင်လျှက်နှင့်လက်ခံရရှိသူမှာ ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၁)မှ ဗိုလ်ကြီးတိုက်ချွန်းတစ်ဦးတည်းသာ ဖြစ်သည်။

ဒုဗိုလ်မှူးကြီး ဆွန်ခိုပေါင် ကွပ်ကဲသော ချင်းသေနတ်ကိုင်တပ်ရင်း (၂) မှလည်း အရာရှိ နှင့်စစ်သား (၆၄) ဦးတို့မှ သူရတံဆိပ်ရရှိသူ (၁၂) ဦး၊ စတုတ္ထအမြင့်ဆုံးဘွဲ့ဖြစ်သော သူရဲကောင်းမှတ်တမ်းတင်ဆုရရှိသူ (၂၄) ဦး၊ ပဉ္စမ အမြင့်ဆုံးဘွဲ့ဖြစ်သော Supreme Commander‘s Certificate of Gallantry Award (SCCOG) ရရှိသူ (၂၇)ဦး နှင့် ဆဋ္ဌမ အမြင့်ဆုံးဘွဲ့ဖြစ်သော Certificate of Honour (COG) ရရှိသူ (၁) ဦး တို့ဖြစ်ကြသည်။